Kompleks przemysłowy kopalni i koksowni Zollverein

Kompleks przemysłowy kopalni i koksowni Zollverein w Essen – dawny kompleks przemysłowy na północy Essen w zachodnich Niemczech, obejmujący kopalnię węgla kamiennego i koksownię. Nazwa kompleksu pochodzi od Niemieckiego Związku Celnego, XIX-wiecznej organizacji gospodarczej, której działalność przyczyniła się do zjednoczenia Niemiec.

Pierwszy szyb wydobywczy na terenie Zollverein stanął w 1847 r. – wydobycie rozpoczęto w 1851 i kontynuowano nieprzerwanie do 1986. Węgiel w dużej mierze wykorzystywany był na miejscu do produkcji koksu, najpierw w wielu mniejszych koksowniach bezpośrednio w sąsiedztwie szybów wydobywczych, a następnie w koksowni centralnej. Od lat 50. XX w. kompleks uważany był za największy tego rodzaju w Europie. Wskutek narastających problemów gospodarczych kopalnię zamknięto w 1986 a koksownię w 1993.